Bizi biz yapan genetik kodlarımız mı, yoksa içinde yaşadığımız çevre midir? Davranışlarımızın değişmesine neden olan etkenler var mıdır? Huylarımız genlerimizde yer alan ve değişmeyen şeyler midir?
Ben herkesin kendine özgü birtakım özelliklerin genlerden geldiğine inanıyorum ama aynı zamanda yaşanılan çevre de bu davranışları oldukça değiştiriyor. Doğduğumuzda çevremizi temiz tutmayı, insanlarla nasıl iletişim kuracağımızı, bir takım ahlak kurallarını bilmiyorken bunları sonradan ailemizden veya arkadaş çevremizden öğreniyoruz ya da bu davranışlarda bazı değişiklikler yaratıyoruz.
Örneğin ailesi tarafından iyi yetiştirilmiş, arkadaşlarıyla iyi geçinen insanlar genellikle daha duyarlı ve kötülük düşünemeyen insanlar olabiliyorken, durum tam tersine ailesiyle ve arkadaş çevresiyle kötü geçinen, kötü bir biçimde yaşayan insanlar tarafından farklı olup onların daha hırçın ve kendini korumaya odaklı düşünüp yaşamasına neden olabiliyor.
Diğer bir yandan tabii ki bütün davranışlarımızın çevremize göre değiştiğine inanmıyorum. Bazı aileden, genlerimizden gelen özellik ve davranışlarımız da mevcut. Mesela annesine veya babasına çeken insanlar onların bazı huylarını taşıyorlar, onlar gibi davranıyorlar. Hemen sinirlenmek, alttan alabilmek, gamsız olmak, yavaş olmak, dakik olmak, disiplinli olmak… Sadece huy olarak da değil. Mesela el becerisinin iyi olması, güzel yemek yapabilmek, güzel sesli olmak, matematiksel zekaya sahip olmak, sözel zekaya sahip olma gibi özellikler, aileden geçen genler sayesinde kazandığımız bazı yeteneklerdir. Bunlar bizim genlerimizde yer alır ve ne biz, ne de yaşadığımız çevre genlerimizde yer alan bu huyların, anne veya babamızdan geçen bu yeteneklerin değişmesine neden olabiliriz.
Mesela diyelim ki anneniz çok sakin bir insan. Sizin de huyunuz ona çektiği için siz de çok sakinsiniz, telaşlı değilsiniz. Ama çalıştığınız iş ortamı çok stresli ve size çok iş veriliyor. Bundan dolayı yetiştirmeniz gereken bir sürü iş oluyor ve çok yoğunsunuz. İşte o noktada o işleri yetiştirmek için acele etmeniz gerek. Bunun için o ortama ayak uydurarak aceleci bir insana dönüşebilirsiniz yani iş ortamınız sizin bir alışkanlığınızı değiştirmiş olur. Ama o işten ayrılırsanız, daha sakin bir işe başlarsanız yine eski halinize dönebilirsiniz. Yani alışkanlıklarınızı değiştirebilirsiniz ama huylarınızı değiştiremezsiniz.
Yani yaşadığımız çevre her ne kadar kişilik özelliklerimizin belirlenmesinde etkin rol alsa da asıl içimizde yer alan çoğu özellik, huy ve yeteneklerimiz kalıtımsal olarak ailemizden bize geçiyor. Yaşadığımız ortam, arkadaş grubumuz, çevremizdekiler sadece bu özellik, yetenek ve huyların şekillenmesini sağlıyor, onlara yön veriyor.