Son yıllarda teknolojide ve dolayısıyla günlük hayatlarımızda bir sürü değişim yaşanıyor. Bunlardan birkaç tanesi de NASA’nın(Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi) yaptığı yeni uzay keşifleri ve Mars’a yaşam belirtisi aramak için yapılacak olan araştırma gezileri. Peki ya sizce Dünya dışındaki bir gezegende canlı organizmalar var mı? 
NASA, Perseverance adlı robotu 18 Şubat 2021 tarihinde Atlas V roketi ile Mars’a gönderdi. Peki ya neden Mars? Neden Satürn, Uranüs veya Neptün gibi gezegenler varken Mars? Robert Zubrin’in dediğine göre bunun 3 sebebi var; Mars’ta bilim, gelecek ve meydan okuma var. Bilim var çünkü Mars bir zamanlar sıcak ve ıslak bir gezegendi. Üzerinde milyonlarca belki de milyarlarca yıldır su vardı. Eğer yaşamın kimyasal yollardan kendiliğinden ortaya çıktığını söyleyen, yaşamın başlangıcına yönelik elimizde var olan en güçlü açıklama olan ”Abiyogenez Teorisi” doğruysa ve eğer Marsta yeterince sıvı su, çeşitli elementler ve yeterince zaman varsa Marsta yaşam da olmalı. Sonradan yok olmuş olsa bile bir zamanlar var olmuş olmalı. Perseverence’ın amacı, Mars’taki yaşam potansiyelini incelemek ve varsa, oradaki antik yaşamın izlerini tespit etmek. Bunu yapabilmek içinse bu sofistike robot, daha şimdiden Jazero Krateri etrafındaki 24 farklı noktadan kaya örnekleri topladı. Bu örneklerin sayısı görev sonuna kadar 30’u aşacak. Sorun şu ki, Perseverence aracı üzerindeki deney ekipmanları, yaşamın izlerini kesin olarak tespit edebilecek kapsam ve derinlikte değil. Yani o topladığı örnekleri görece basit şekillerde yaşam için test edebiliyor; ama bu testler, o örneklerde yaşamın olup olmadığını kesin olarak söyleyebilecek düzeyde değil. Dolayısıyla görev başından beri biliyoruz ki bu örneklerin bir şekilde Dünya’ya geri getirilmesi gerekiyor. Böylece sırf bu iş için inşa edilecek yer tabanlı laboratuvarlarda bu örnekler tüm detaylarıyla analiz edilebilecek. Ama burada da bir sorun var: Perseverence, hiçbir zaman Dünya’ya geri dönmeyecek. Zaten düşünürseniz bu, oldukça masraflı ve açıkçası “gereksiz” bir çaba olurdu. Nihayetinde Dünya yüzeyinde Perseverence’ın kendisinden elde edebileceğimiz anlamlı hiçbir fayda yok. Bize sadece topladığı örnekler gerekiyor. Tek sorun da bu değil tabii. Oksijen, Mars’taki geleceği etkileyen en büyük problemlerden biri. Ama yapay zeka bu durumu sadece 2 ayda çözdü. Mars’ta yaşamak, oksijen gibi hayatta kalmak için gerekli olan kimyasalları yerel Mars kaynaklarından sentezleme becerisi gerektirir. Ancak bu zorlu bir görevdir. Burada, Mars meteoritlerinden oksijen evrimi reaksiyonu için katalizörlerin otomatik sentezi ve akıllı optimizasyonu için robotik bir yapay zekâ kimyagerini gösteriyoruz. Mars cevherinin ön işlemden geçirilmesi, katalizör sentezi, karakterizasyonu(Bİr kişinin ya da şeyin bireysel niteliğini nitelendirme eylemi), test edilmesi ve en önemlisi optimum katalizör formülünün aranması dahil olmak üzere tüm süreç insan müdahalesi olmadan gerçekleştirilmektedir. Hem ilk prensip verilerinden hem de deneysel ölçümlerden türetilen bir makine öğrenimi modeli kullanan bu yöntem, üç milyondan fazla olası bileşim arasından en uygun katalizör formülünü otomatik ve hızlı bir şekilde tanımlıyor. Sentezlenen katalizör, 445,1 mV’liks bir aşırı potansiyel ile 550.000 saniyeden fazla bir süre boyunca 10 mA cm-2’lik bir akım yoğunluğunda çalışarak, Mars keşfi için kimyasalların ve malzemelerin otomatik sentezinde yapay zekâlı kimyagerin uygulanabilirliğini göstermektedir.
Uzun lafın kısası Mars’ta yaşam yıllar sonra mümkün olabilir. Dünya’nın karanlık geleceğini aydınlatabileceğini düşündüğüm Mars bizim neslimizi kurtaramaz ama torunlarımızın geleceği bu şekilde kurtarabilir. Bir sürü bilim insanı Mars’a ayak basacak ilk kişinin şu an yaşıyor olabileceğini söylüyor. Bu ben de olabilirim, sıra arkadaşın da olabilir hatta sen bile olabilirsin. Unutma, gelecek senin ellerinde!
Kaynakça:
- What If?, Can Mars Support Life?, YouTube, 2019
- Dr. Robert Zubrin, Mars Direct: Humans to the Red Planet within a Decade, 10 Temmuz 2014
- Mark Rober, Perseverance Mars Rover Landing- Inside Story, 2022
- Çağrı Mert Bakırcı, Uzayda Yaşam Dibimizde Olabilir Mi?, 2023
- https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20210026118/downloads/Garvin_Why%20Mars.pdf
- https://www.engineeringforkids.com/about/news/2024/april/can-humans-live-on-mars-what-would-it-look-like-efk/
- https://www.rmg.co.uk/stories/topics/how-could-humans-live-on-mars
- https://www.nasa.gov/humans-in-space/humans-to-mars/
- http://www.usatoday.com/story/news/politics/2014/04/09/mission-to-mars-still-on-track/7519019/
- http://www.marssociety.org/
- http://chapters.marssociety.org/or/msoec1.html
- https://starlust.org/reasons-why-we-should-go-to-mars/