Aralıklı oruç , belirli saatler arasında yemek yemeyi ve kalan süre boyunca oruç tutmayı içeren bir beslenme yöntemidir. Son yıllarda popülerliği giderek artan bu sistem, kilo kaybından hücresel onarıma kadar birçok potansiyel sağlık faydası sunduğu iddiasıyla öne çıkmaktadır. Ancak her beslenme sisteminde olduğu gibi, aralıklı orucun da olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır.
Aralıklı oruç, günlük kalori alımını sınırlayarak kilo kaybına yardımcı olabilir. Uzun süreli açlık durumunda, vücut enerji üretmek için yağ depolarını kullanır. Bunun sonucunda metabolizma hızlanabilir ve yağ yakımı artabilir. Aynı zamanda insülin seviyelerinin düşmesi, yağ hücrelerinin enerjiye ihtiyaç duymasına neden olur. Oruç sürecinde vücutta hücresel onarım süreçleri hızlanır. Özellikle otofaji adı verilen mekanizma sayesinde, hücreler hasarlı veya işlevsiz bileşenlerini temizler ve yenilenme sürecine girer. Otofaji, yaşlanmayı geciktirme ve bazı hastalıkları önleme açısından önemli bir süreçtir. Araştırmalar, aralıklı orucun insülin direncini azaltarak tip 2 diyabet riskini düşürebileceğini göstermektedir. Açlık süresi boyunca insülin seviyeleri azalır ve hücrelerin insüline duyarlılığı artar. Bu durum, kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Bazı çalışmalar, aralıklı oruç yapan bireylerde LDL (kötü) kolesterol, trigliseritler ve kan basıncı seviyelerinde düşüş görülebileceğini göstermektedir. Bu faktörler, kalp hastalıkları riskini azaltmada önemli rol oynar.
Oruç süresince yeterli besin alınmadığında, vitamin ve mineral eksiklikleri meydana gelebilir. Özellikle uzun süre aç kalan bireylerde demir, kalsiyum, magnezyum ve B12 vitamini eksiklikleri gözlemlenebilir. Kalori alımının yetersiz olduğu durumlarda vücut enerji üretmek için kas dokusunu kullanabilir. Özellikle spor yapan bireylerde, aralıklı orucun bilinçsiz uygulanması kas kaybına neden olur. Uzun süre aç kalmak, bazı kişilerde baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon eksikliği ve sinirlilik gibi belirtilere yol açabilir. Günlük aktiviteleri yüksek olan bireylerde enerji düşüklüğü performansı gözlemlenir. Özellikle kadınlarda, uzun süreli açlık hormon dengesizliklerine yol açabilir. Adet düzensizlikleri, düşük östrojen seviyeleri ve doğurganlık problemleri aralıklı orucun yan etkileri arasında sayılmaktadır.
Aralıklı oruç, doğru uygulandığında kilo kaybı, hücresel onarım, kalp sağlığı ve beyin fonksiyonları açısından faydalı olabilir. Ancak besin eksiklikleri, düşük enerji seviyeleri ve hormon dengesizlikleri gibi riskleri de göz önünde bulundurulmalıdır.