Genetik mühendisliği, son yıllarda oldukça popüler bir meslek haline gelerek hayatımızda yer almaktadır. Her meslekte olduğu gibi genetik mühendisliğinin de avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Fakat bunlardan bahsetmeden önce genetik mühendisliğinin tanımı ile başlamak istiyorum, genetik mühendisliği: Bir organizmanın genomunun değiştirilmesi(mutasyon)veya farklı bir canlıdan alınan ya da sentetik gen(lerin) aktarılması (klonlama) yoluyla, canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilmesi, onlara yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim dalıdır. Peki bu bilim dalının avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Genetik mühendisliğinin avantajlarından bahsedecek olursak elde edilen sonuçlar: “Bilimsel Katkı” ve “Uygulama Alanlarına Katkı” olmak üzere iki yönde değerlendirilebilir. Bilimsel katkısı, temelini moleküler biyolojiden alan bu teknolojinin birçok bilinmeyeni aydınlatarak hem kendi alanının hem de moleküler biyolojinin karşılıklı olarak gelişmesine önemli katkılarda bulunması şeklinde açıklanabilir. Uygulama alanındaki katkısı ise, çeşitli endüstriyel ürünlerin (ilaç , besin vb.) istenilen nitelik ve miktarda elde edilmesine yönelik çalışmaların bu teknolojinin gelişimini desteklemesiyle ortaya çıkması olarak ifade edilebilir. Ek olarak genetik mühendisliği biyoteknoloji sektöründe farklı alanlarda kullanılabilir, bu alanların yüzdelik dağılımlarına bakacak olursak; biyolojik ilaçlar %42 oranında, doku mühendisliği %19, biyolojik veri analizi %13, diğer hizmetler ve tedarikçiler % 11, tarım ve gıda teknolojisi %4, veterinerlik uygulamaları %4, endüstriyel biyoteknoloji %4 ve çevre biyoteknolojisinin %3 oranında kullanıldığını görebiliriz. Ayrıca genetik mühendisliği, genetik çeşitliliği arttırabilir ve çaprazlanarak diğer türlere aktarılabilecek daha fazla değişken alel üretebilir. Örneğin, buğday bitkilerinin genetiğini insülin üretecek şekilde değiştirmek mümkündür. Genetik mühendisliğinden; tıpta özellikle kalıtsal hastalıkların tanı ve tedavisinde, tarım ve hayvancılıkta istenilen özelliklere sahip ürünlerin elde edilmesinde, çevre kirliliğinin önlenmesinde ve organizmaların belirli özellikleri gösterecek şekilde özelleştirilmesi gibi pek çok alanda faydalanılmaktadır.
Genetik mühendisliğinin dezavantajları; alerjik reaksiyona neden olan gıdaların üretilmesi, zararlı genetik etkilere yol açabilen GDO ‘lar ve genetiği değiştirilmemiş genlerin bir türden diğerine aktarılması, GDO ‘lu bitkilerin faydalı geni yabani bir popülasyona aktarabildiğinin gösterilmesi olarak sıralanabilir. Buna bir örnek verecek olursak belirli böcekleri uzak tutmak için genetiği değiştirilmiş ayçiçekleridir. Bu ayçiçeklerinin, geni yabani ot akrabalarına aktardığı gözlemlenmiştir. Doğa son derce karmaşık ve birbiriyle ilişkili bir zincirdir. Bazı bilim insanları, genetiği değiştirilmiş genlerin eklenmesinin sonuçları henüz bilinmeyen geri dönülmez bir etkiye sahip olabileceğine inanmaktadır. Genetik mühendisleri birçok ahlaki ve etik sorunla karşı karşıyadır. Ortaya atılan en
önemli sorulardan biri, insanların doğanın yasalarını ve akışını değiştirme hakkına sahip olup olmadığıdır.
Özetle genetik mühendisliği pek çok avantajı ve dezavantaja sahip olmakla birlikte biz bu bilim dalı hakkında sadece çok olumlu tarafları var veya aksine olumsuz taraflarının var olduğunu söyleyemeyiz. Yani bu yazıda anlatmak istediğim şey son yıllarda gelişen bir meslek olan genetik mühendisliğinin farklı sektörlere farklı katkılar sağladığı bazen de aksine olumsuzluklara sebep olduğudur.
Kaynakça:
Genetik mühendisliği – Vikipedi
Microsoft PowerPoint – BYM613-1-Intro.ppt
Genetic Engineering Advantages & Disadvantages – Biology Online Tutorial