Sizce “bireysel” özgürlüklerin sınırsız olması mı daha etik yoksa toplumsal sorumlulukların ön planda tutulması mı daha etik? Bu kişiden kişiye değişir ama her iki türlü cevaba da katılmayanlar olacaktır. İşte bu yüzden bunlardan hangisinin daha etik olduğuna ve bunları dengelemek için ne yapabileceğimize bakacağız.
Bence “etik” sözcüğünün sözlük anlamına bakarak başlayalım. TDK sözlüğünde 3 farklı anlamda geçiyor. Bunlar: ahlak bilimi, ahlaki ve çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü. Etik sözcüğünü hallettiysek konuya dönelim. Kişisel özgürlüklerin sınırsız olması, kişinin ne yaparsa yapsın – topluma zarar verecek davranışlar dahil- ceza almaması demek. Bu ne demek derseniz, kişi istediği kadar insana zarar versin, istediği kadar usulsüzlük yapsın kimsenin ona bir şey diyememesi. Örnek verirsek bir adam cinayet işledi ve onu hakimin karşısına çıkarttınız; o adam kendini savunmak için der ki ” T.C. Anayasasının bana verdiği sınırsız özgürlük hakkını kullanıyorum ve buna dayanarak siz bana bir şey diyemezsiniz.” ve bu hiç etik olmaz. Etik olmayacağı gibi adil de olmaz. Toplumsal sorumlulukların ön planda tutulmasına bakarsak benim fikrimce o da çok etik değil. Ama buna bakmadan toplumsal sorumluluklarımızın neler olduğuna bir bakalım. Çevreyi temiz tutmak, vergi vermek, askere gitmek vs. Bir sınav öğrencisi ders çalışmak yerine sizce çevreyi temizlemeye gidebilir mi? Eğer gerçekten sınavı ciddiye alıyorsa gitmez. Eğer bunu kanunlaştırırsak bu çocuk ders çalıştı, çevreyi temizlemedi diye devletten ceza yiyecek. Çevreyi temizledi, ders çalışmadı diye de sınavdan kötü alacak. Bu ne yaman çelişki! Örnekler ağacının başka bir dalından tutarsak doğuştan rahatsız bir birey askere gidemez değil mi? Ama eğer bunu kanunlaştırırsak toplumsal sorumluluklarımız ön planda tutulacağı için onlar da askere gidecek ve orada zorluk çekecekler. Bunları dengelemek için şimdi ki anayasanın şu maddesini kullanabiliriz: İnsanların hiçbir insana zarar vermeden dilediği her şeyi yapabilmesine özgürlük denir.
Bu maddenin ilk 5 kelimesine bakarsanız nasıl dengeleyebileceğimizi görürsünüz. Bu ikisinden hangisi “daha etik” derseniz “kötünün iyisi” kavramını kullanarak toplumsal sorumlulukların öne çıkarılması diyorum.