Sürrealizm’in ustası, değişik görüş ve tarzıyla dikkat çeken IQ’sunu her ortamda çekinmeden beli eden Salvador Dali… Asıl ismi Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí Domènech’ ın hayatına ve muazzam eserlerine göz atmaya davet ediyorum sizi…
Dali 11 Mayıs 1904’te, Salvador Dalí i Cusí ve Felipa Domenech Ferres çiftinin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Çiftin 1901 doğumlu ilk çocuğu, Dalí’nin doğumundan tam dokuz ay on gün önce sindirim yolu iltihabından ölmüş, onun ismi olan Salvador da ikinci çocuğa geçmişti. İlk çocuklarının küçük yaşta ölmesini bir türlü kabullenemeyen Dalí çifti, küçük Dalí’nin yanında sık sık ölmüş ağabeyinden bahsediyor, ilk Salvador’un bir resmini yatak odalarının duvarında tutuyor ve Dalí’yle beraber düzenli olarak ilk Salvador’un mezarını ziyaret ediyorlardı. Bu durum, Dalí’nin küçük yaşta kendi kimliği konusunda karışıklık yaşamasına sebep oldu. Sonradan, hiç tanımadığı ağabeyi hakkında ;
“İki su damlası gibi birbirimize benziyorduk, fakat yansımalarımız farklıydı. O, herhalde benim fazla mutlak olarak tasarlanmış ilk versiyonumdu.” diye yazacaktı.
Salvador Dalí’nin sanatçı olarak varoluşunda politika çok önemli bir yer almıştır. Sürrealizmin kurucusu, troçkist André Breton yanlısı olarak başladığı sanat hayatına, ilerki dönemlerde iktidarı kanlı biçimde ele alan faşist Franko yanlısı olarak devam etmiştir. Gençliğinde anarşist- komünist yazıları keskin çıkışları olan derin bir kavrayıştan ziyade okuyucuyu şok etmek üzerine odaklanmıştır. Bu yıllarda Dadacı etki görülür. Dali büyüdükçe troçkist André Breton etkisindeki sürrealist hareketin etkinliğinin artmasıyla sürrealist olur. Bana kalırsa dönemin özelliklerini yansıtmayan Dali aynı zamanda da IQ’sunu bu görüşü ile dahada göz önüne sermiştir.
Dalí hayatı boyunca, sanatıyla olduğu kadar dönemine göre değişik giyimi, davranışları ve sözleriyle de dikkat çekmiş, bu durum kimi zaman, onun sanatını takdir edenleri de etmeyenler kadar usandırmıştır. Bu davranışların getirdiği kötü şöhret, Dalí’nin geniş kesimlerce tanınmasını sağlamış ve eserlerine duyulan ilgiyi arttırmıştır.
Şimdi ise size Dali’nin yaptığı şaheserler arasından en sevdiklerimi gösterip kısaca anlamlarını aktarmaya çalışacağım …
Anthony’nin Baştan Çıkması ;
Genuflection’daki figürün, Aziz Anthony olduğu varsayılmaktadır, rolü, manevî inanca göre, ayartmadan bir cisim olarak onu cazip kılmaktan alıkoymamaktadır. Çöl benzeri bir peyzajı tasvir ediyor. Az bulutlu bir gökyüzünde yüksek bulutlu, karanlık ve sıcak tonlarla alçak bir ufuk çizgisi. Anthony’nin şekli sol alt köşede diz çöküyor. Sağ elinde bir haçı tutar ve sol eliyle belirsiz bir biçimde kendini destekler.
Küreler Galateası ;
Gala’nın gövdesini uzaya benzeyen bir küre kümesi şeklinde tasvir ediyor. Rönesans sanatının ve atom teorisinin bir sentezini temsil eder ve maddenin nihai süreksizliğini gösterir.
Çapraz Aziz Yuhanna’nın İsa’sı ;
Resim, Çapraz Aziz Yuhanna’nın İsa’sı olarak bilinir; çünkü bu tasarım, 16. yüzyıl İspanyol haçı tarafından yapılan bir çizime dayanmaktadır . Mesih’in kompozisyonu da bir üçgen ve daireye dayanmaktadır (üçgen Mesih’in kollarından oluşur; daire Mesih’in kafasından oluşur). Bu üç tarafı sahip olduğu üçgen, bir referans olarak görülebilir.
Son Akşam Yemeği ;
Son Akşam Yemeği , bir masanın etrafında toplanan on üç figürü tasvir eder. Bu resmi geleneksel sembolizme uygun olarak varsayarsak rakamlar İsa ve onun 12 Havarisi. Mesih, doğrudan ufuk çizgisinde yer alan resimdeki merkez figür. Perspektifin kesişme noktasında onun arkasında doğrudan güneş ışığı kaynağı bulunur ve Mesih resmin odağını oluşturur. İzleyicinin ilgisini baskın bir şeffaf gövdeye doğru yönelterek görüntü düzleminin genişliğine yayılmış kollar dışarıya uzatır. Sahnenin ayarı, masanın arkasındaki beşgen biçimli cam pervanelerde görülen şeffaf bir on iki yüzlü ya da on iki yüzlü alanda yer alıyor. Arka planda, Dalí’nin tablolarına defalarca dahil ettiği Katalonya’nın tanıdık bir manzarası var.
Dali’nin sıkıntılı, deli ve bir o kadarda etkileyici hayatının bir özetini okudunuz, yazıma vakit ayırdığınız için size teşekkür ediyorum .
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere…
https://tr.wikipedia.org/wiki/Salvador_Dal%C3%AD