Albert Einstein’a izafiyet teorisini kendine göre açıklaması istendiğinde “Elinizi sıcak bir fırına bir dakika sokun, saatler gibi gelir. Güzel bir kızla bir saat geçirin, bir dakika gibi gelir. Bu, izafiyettir.” diye yanıt vermiştir.
İzafiyet teorisi zamanın, mekanın, hareketin birbirinden bağımsız olmadıklarını, birbiriyle ilişkili olduğunu savunan teoridir. Ama Albert Einstein bunu bambaşka bir şekilde yorumlamıştır. Peki aslında izafiyet terorisine verdiği bu cevapta ne demek istemiştir?
Burada asıl olarak temelde vurgulanmak istenen şey, zaman algısının herkes için aynı olmasından ziyade, değişkenlik göstermesidir yani zaman algısının kişiye öznel olmasıdır ve yaptığı aktiviteye göre bu algının değişmesidir. Yani burada zaman algısının ölçülebilir bir kavram olmasından çıkıp, değişkenlik gösteren ve etrafındaki faktörlerden etkilenen bir kavram haline gelmesi, Einstein’ın asıl olarak vurgulamak istediği şeydir.
İzafiyet teorisi, iki ayrı ancak birbiriyle ilişkili ilkeyi içerir. Bunlardan ilki özel izafiyet teorisi ve ikincisi ise genel izafiyet teorisidir. Özel izafiyet, Einstein tarafından önerilmiştir ve fizik yasalarının düzgün hareket eden tüm gözlemciler için aynı olduğunu temel alarak, uzay ve zaman hakkındaki anlayışı temelden değiştirmeyi amaçlamıştır. Aynı zamanda bu teoriye göre zaman ve mekân aralıklarının ölçümleri, gözlemcinin referans çerçevesine göre görecelidir ve zaman genişlemesi ve uzunluk kısalması gibi olayları kapsar. Genel izafiyet, özel izafiyetin prensiplerini yerçekiminin etkilerini kapsayacak şekilde genişletilmesiyle oluşturulmuş teoridir. Bu teoriye göre yerçekimi sadece kütleler arasında uygulanan bir kuvvet değil, aynı zamanda kütlenin ve enerjinin varlığı tarafından da oluşturulan uzay zaman eğriliğinin bir sonucudur. Yani daha güçlü yerçekimi alanlarının olduğu bölgelerde zamanın daha yavaş geçtiğini savunan teoridir.
Teorilerin bilimsel olarak açıklaması olsa da ve bu teoriler açıklanmış olsa da bilimsel açıklamaları bir kenara atıp, Albert Einstein’ın da dediği gibi “Elinizi sıcak bir fırına bir dakika sokun, saatler gibi gelir. Güzel bir kızla bir saat geçirin, bir dakika gibi gelir.”, yani insanın, zaman kavramı değişmese de içinde bulunduğu konuma, yanındaki kişilere ve bunun gibi birçok farklı faktöre bağlı olarak zaman algısı kavramını değiştirebilir.