Günümüzde yaşanan suçların temeli ne olabilir? Yasalar, kanunlar, yoksa verilen doğru veya yanlış kararlar mı? kanunsuzluk veya gevşek yasalar mı? Bu soruların cevabını nasıl buluruz… İnsanları kışkırtarak, kışkırtıcı yasalarla çözebilir miyiz mesala? Yoksa rahat mı bırakmalıyız bu yasaları?
İnsanlar nasıl canlılar, aynı hayvanlar gibi ödül ve ceza mekanizmasıyla çalışan mı, yoksa kötüyle iyiyi kendi iradeleriyle ayırt edebilen mi? Geçekten başarılı olmak için çalışmak ya da çok para kanmak için başarlı olmak mı amacımız? Sonunda çıkarımız olmadan çalışmak , gecemizi gündüzümüze katarak , masa başında kendimizi sosyal bir körelmeye sokarak, kimseninin böyle bir şey yapacağını sanmıyorum. Çalışırız, sonunda ödülümüzü alırız paramızı kazanır karnımızı doyururuz ama çalışmazsak cezamızı çekeriz aç kalırız. Aslında köpekleri eğitmek için de bu yöntem kullanılır, istenileni yaparsan sonunda mamayı alırsan yapmazsan alamazsın. Hayvan türlerinin neredeyse hepsinde böyledir bu. Şartlı refleksle çalışırız ve buna alışırız. Bir köpeğe yapmaması gereken bir şeyden sonra o mamayı verirsek maçı kaybetmiş oluruz, o kural bir kere esnetilirse gerisi gelir. Aynı yaslarımızda olduğu gibi yapılan bir suç cezasız kalırsa bu herkes tarafından esnetilmeye başlar. Bir hırsızı affetmek, bir tacizciyi cezasın bırakmak bunu yapmak isteyenlerin önünü açmaktan başka bir işe yaramaz. Nasıl olsa bana bir şey olmaz, beni affederler psikolojisiyle suç oranı hızlı bir ivme yakalar. Aynı günümüzdeki gibi. Bir kere yapan bir daha yapmayacak olsa bile yapmak isteyenlerin önü açılır ve kargaşa, kanuna itaatsizlik başlar. Çorap söküğü gibi gerisi gelir. Bu yüzden kanunların caydırıcı olması bu noktada çok büyük bir önem taşıyor. suça megilli olanların önünü keserek, daha güvenli bir ortam sağlıyor.
Öte yandan yasların caydırıcı olması, bazı insanları daha çok hırslandırabilir. Yapma denileni yapma gibi bir durum ortaya çıkabilir. Aynı telefona bakmak zaralıdır diyen ailelerin çocuklarının bunu inatla yapmaması gibi. Tabii bu durum çoğunlukla böyle olmaz ve caydırıcı yaslar genellikle suç oranlarını azalatır. Cezalar ağırlaştıkça, suçun sıklığı azalır. Fakat yapılan bazı araştırmalara göre suç oranlarını azaltmak amacıyla uygulanan cezai yaptırımların çözüm sunmadığını görülüyor, cezalar ne kadar ağırlaştırılsa da durum değişmiyor. Bu durumun çözüme ulaşabilmesi için konu üzerinde daha çok araştırma yapılması, eğitim ve rehabilitasyon üzerinde durulması gerektiği düşünülmelidir.